Εισαγωγικά

Όπως συνέβη με όλες τις κοινότητες της Κύπρου, έτσι και η Αραδίππου πέρασε από διάφορες φάσεις μέχρι να φτάσει στη σημερινή εποχή με την άνεση του τρεχούμενου, πόσιμου νερού σε κάθε σπίτι και υποστατικό. Συνοπτικά οι ιστορία της υδατοπρομήθειας της Αραδίππου των τελευταίων 100-150 χρόνων, όπως έχει καταγραφεί από διάφορες πηγές, εκτίθεται πιο κάτω.

Οι λάκκοι

Αραδίππου πριν από το 1905. Μεγάλο βάσανο το νερό που χρειάζονταν οι κάτοικοι για τις οικιακές τους ανάγκες, για το πότισμα των ζώων και των δέντρων τους.

Ήταν υποχρεωμένοι να παίρνουν νερό από τους λιγοστούς λάκκους που υπήρχαν στο χωριό, αφού το νερό ήταν λιγοστό. Λάκκοι υπήρχαν στη Λάντα (κοντά στο σπίτι του μ. Χαμπή του Λύτρα) και κοντά στο σπίτι του μ. Σάββα Κάλλη. Πήγαιναν με τα ζώα, τραβούσαν νερό με το σχοινί και το μετέφεραν στα σπίτια τους.

Η Καννουρόβρυση

Οκτώβρης του 1900. Οι νέοι στην ηλικία (22-23 χρόνων) βοσκοί  Μιχαήλης Σκουρουμούνης, και Στασής του Ηλία βόσκουν τα πρόβατά τους στην τοποθεσία Καννουρόβρυση, λίγο πριν από την Κόσιη. Η Καννουρόβρυση ήταν μια μικρή πηγή κοντά στον ποταμό. Ίσως το όνομά της το πήρε από το γεγονός ότι κάποιοι τοποθέτησαν ένα καλάμι (καννίν) στο στόμιο για να ρέει το λιγοστό νερό της.

Ο Μιχάλης διψά και σκύβει να πιει νερό από την Καννουρόβρυση. Βλέποντάς τον ο Στασής, συλλαμβάνει μεμιάς μια ιδέα που τη μοιράζεται με τον Μιχάλη. Να φτιάξουν ένα μικρό λάκκο πάνω από την Καννουρόβρυση για να βρουν νερό να ποτίζουν τα πρόβατά τους. Συμφωνεί και ο Μιχάλης, αφού το πρόβλημα με το πότισμα των προβάτων ήταν μεγάλο.

Την επομένη πήραν μαζί τους ένα κουσπίν (μικρό κασμά) και ένα μικρό κουβά για να ανοίξουν τον λάκκο. Άρχισαν πρωί πρωί να σκάβουν μια ο ένας μια ο άλλος και σε μια στιγμή, στα 2½ περίπου πόδια (75 εκατοστά) βρήκαν μια πλάκα που κουδούνιζε. Κατάφεραν με κόπο να την σπάσουν και μεμιάς ξεπετάχτηκε μπόλικο νερό.

Την επομένη έφεραν μαζί τους τον Σωτήρη του Ξύδκια, τον παππού του Λοϊζή του Ξύδκια, ένα τυφλό λακκοτρύπη, για να ανοίξει λάκκο, ώστε να μαζεύεται το νερό. Ο Σωτήρης, στα 50 του τότε και έμπειρος λακκοτρύπης, διαπίστωσε ότι το νερό ήταν μπόλικο και κατάλαβε ότι αυτό ήταν το νερό που έψαχναν στο χωριό από καιρό και δεν το έβρισκαν. Ήξεραν στο χωριό ότι κατά την εποχή της Ενετοκρατίας ερχόταν νερό στο ανάκτορο, το επονομαζόμενο «Αυλή» (εκεί που είναι σήμερα το Α΄ Δημοτικό Σχολείο).  

Οι δύο βοσκοί προσπάθησαν να πείσουν τον Σωτήρη να μη πει τίποτε για το νερό, φοβούμενοι ότι θα το πάρει το χωριό και δεν θα έχουν να ποτίζουν τα ζώα τους.  Όμως ο Σωτήρης δεν δέχτηκε να σιωπήσει. Επέστρεψε  στο χωριό  και άρχισε να διαλαλεί το εύρημα. Πήγε και στο σπίτι του Στυλιάνου, του μουχτάρη, και είπε την κουβέντα στον Θεορή, τον γιο του Στυλιάνου, που εκείνο το διάστημα αναπληρούσε τον άρρωστο πατέρα του στο αξίωμα του μουχτάρη.

Ο μουχτάρης ζήτησε από τον ιδιοκτήτη του χωραφιού στο οποίο βρέθηκε το νερό, τον Τττοουλή του Σκουρουμούνη, να παραχωρήσει το νερό δωρεάν στο χωριό, αλλιώτικα θα απαλλοτριωνόταν η πηγή. Ζύγισε ο Ττοουλής τα πράγματα και δέχτηκε να παραχωρήσει δωρεάν το νερό υπό ένα όμως όρο, που πράγματι τηρήθηκε. Ο όρος ήταν όταν θα έφτανε το νερό στο χωριό και θα κτίζονταν βρύσες σε διάφορα σημεία του χωριού για να παίρνει ο κόσμος νερό (οι λεγόμενες φουντάνες), το χωριό να κτίζει μια φουντάνα δίπλα από το σπίτι του κάθε παιδιού του, όταν αυτό παντρευόταν και έκανε δικό του σπιτικό.

Αμέσως μετά άρχισε η προσπάθεια να ανοίξουν αυλάκι για να φέρουν το νερό στο χωριό. Άλλοι δούλευαν επί πληρωμή, άλλοι εθελοντικά και άλλοι έναντι των φόρων της στράτας (6 σελίνια το χρόνο) που χρωστούσαν και δεν μπορούσαν να πληρώσουν.

Μέχρι το 1905 το νερό έφτασε μέχρι την περιοχή Λαξιά, στη σημερινή Λεωφόρο 1ης Απριλίου. Αργότερα το νερό διοχετευόταν με πήλινους αγωγούς (κούγκια).

Οι φουντάνες

Μετά τη μεταφορά του νερού άρχισαν να κτίζονται οι φουντάνες σε διάφορα σημεία του χωριού, ώστε να μπορεί ο κόσμος να πηγαίνει με τους κουβάδες του να παίρνει νερό για τις ανάγκες του σπιτιού του. Τις έφτιαχνε το Τμήμα Αναπτύξεως Υδάτων σε συνεννόηση βέβαια με τον μουχτάρη. Φτιάχνονταν με μπετόν που χυνόταν σε καλούπι. Ήταν γερές κατασκευές.

Υπήρχαν δύο μεγάλες τέτοιες φουντάνες:

(α) η μια ήταν κοντά στην εκκλησία του Αγίου Θωμά. Διέθετε μεγάλη γούρνα για να πίνουν νερό τα ζώα.

(β) η άλλη ήταν στην οδό 25ης Μαρτίου, κοντά  στο σπίτι της Κατίνας του Μάρκου (σήμερα υπεραγορά Αλαμπρίτη).

Μικρότερες φουντάνες υπήρχαν σε διάφορες άλλες περιοχές του χωριού. 

Όταν εγκαταστάθηκε νερό στα σπίτια, οι φουντάνες έχασαν τη λειτουργικότητά τους. Έτσι σιγά σιγά άρχισαν να αφαιρούνται μετά το 1972. Δυστυχώς δεν διασώζεται ούτε μια σήμερα. Ένα σημαντικό κομμάτι της ιστορίας του χωριού χάθηκε για πάντα.

Εγκατάσταση του νερού στα σπίτια

Το 1953 άρχισε η εγκατάσταση νερού στα σπίτια. Πρώτος έβαλε νερό στο σπίτι του ο Κωστής του Λούκα (ο επονομαζόμενος Παττίσιης) και μετά ο Ξύδκιας. Ήταν άνθρωποι  με επιρροή στον μουχτάρη και τα κατάφεραν. Από το 1955 άρχισε η παροχή νερού σε όλα τα σπίτια. Τις υδραυλικές εγκαταστάσεις σχεδόν σε όλα τα σπίτια της Αραδίππου τις έκανε ο Παύλος Παυλήμπεης (ο επονομαζόμενος Παρταλής), που ήταν ο μόνος υδραυλικός της εποχής.

Στα πρώτα χρόνια δεν υπήρχαν υδρομετρητές. Οι καταναλωτές πλήρωναν όλοι τους το ίδιο ποσό, 2½ λίρες τον χρόνο. Λόγω όμως καταχρήσεων που γινόντουσαν, το Συμβούλιο Βελτιώσεως άλλαξε τακτική και από το 1967 εισήγαγε το θεσμό των υδρομετρητών τους οποίους παρείχε το ίδιο το Συμβούλιο έναντι χρέωσης.

Για να γίνει η εγκατάσταση του υδρομετρητή, οι ενδιαφερόμενοι εξασφάλιζαν την άδεια του Συμβουλίου Βελτιώσεως, πληρώνοντας το σχετικό τέλος. Το Συμβούλιο είχε σύμβαση με τον ιδιώτη Παρταλή, που έναντι αμοιβής από το Συμβούλιο εγκαθιστούσε τον υδρομετρητή.

Οι γεωτρήσεις και τα ντεπόζιτα

Λόγω και της αύξησης του πληθυσμού της Αραδίππου και εξάντλησης του νερού από την Καννουρόβρυση, έγινε επιτακτική η ανάγκη για εξεύρεση και άλλου νερού. Το Συμβούλιο Βελτιώσεως στράφηκε προς τις γεωτρήσεις. Η πρώτη έγινε στην περιοχή Ασπράδκια πριν από το 1960. Γύρω στο 1960 ανοίχτηκε γεώτρηση στην περιοχή της Παναγίας των Αμπελιών, το 1972 μια άλλη στο δρόμο της Κόσιης και μετά το 1982 άλλες 3-4 στην περιοχή Κοντές. Σήμερα οι πηγές έχουν στερέψει. Ο Δήμος προμηθεύεται νερό από το Τμήμα Αναπτύξεως Υδάτων.

Το νερό των δύο πρώτων γεωτρήσεων μεταφερόταν σε ντεπόζιτο που βρισκόταν στην περιοχή του παλιού στρατοπέδου. Το 1960 κτίστηκε άλλο ντεπόζιτο στην περιοχή Ασπράδκια, το 1970 ένα άλλο κοντά στον κόμβο Ριζοελιάς, δηλαδή στην περιοχή Βάδρες, το 1988 ακόμη ένα στην περιοχή Βάδρες  και τέλος το 1989 χτίστηκε ένα μέσα στο δάσος της Ριζοελιάς.

Σήμερα

Σήμερα ο Δήμος Αραδίππου έχει εγκαταστημένους 7800 μετρητές πόσιμου νερού και 200 μετρητές κτηνοτροφικών υποστατικών.

Η ετήσια κατανάλωση νερού στον Δήμο Αραδίππου  κατά το 2011 ήταν 1.976.030 κυβικά μέτρα.